සිතිවිලි කොතරම් බලවත් වී ද යත හොත් ගෝන හාමිනේ ළඟටම ඇවිදිනුත් ඒ බව ගෝන හාමිට නො දැනුණේය. හාමිනේ සැමියා ගේ අමුතු සවභාවය දැක පුදුමයෙන් බලා සිටියා ය. සැමියා ගේ ඇස්‌ නොපෙනේ. අන්තිමේ දී හාමිනේ ඉවැසිලි නැති ව, " අද පිස්‌සු දැ " යි ඇසුවාය.
ගෝන හාමිනේ උඩ ගොස්‌ බිම වැටුණේය. ඇතුළේ කොපමණ අමුතු තුබුණත් හාමිනේ ගේ කට ඇසුණ විට ඔහුට හොඳ සිහිය එයි. මෙ වර හොඳ සිහිය සමඟ ලජ්ජාව ද පැමිණියේ ය. " නෑ, මා බලවත් සිතිවිල්ලකින් ආයේ. කොතරම් බලවත් සිතිවිල්ලෙක්‌ ද කීවොත් මගේ ඇස්‌ පෙණුනෙත් නෑ." "එතරම් බලවත් සිතිවිල්ලක්‌! ඒ කිමෙක්‌ ද ?"
මෙ බඳු තැනෙක දී ගෑනුන් අසන ප්‍රශ්නයට කෙළින්ම නො පැකිළ පිළිතුරු නොදීම පිරිමියෙකු විසින් කළ හැකි ඉතා මහත් මෝඩ කමක්‌ බව ගෝන හාමි හොදහැටි දනී. එහෙයින් පිළිතුර එක්‌ වරම ආයේ ය.
"පුදුමයක්‌ නොවැ ? කටුසු හාමි - නැ මට වැරදුණා කටුසු රාළ හාමි කියනවා, අලි රාළ හාමිටත් බැරි දෑ ඔහුට කරන්නට පිළිවන් බව." "ඇයි බැරි ? නූල් තුනක්‌ මහත රිකිල්ලක්‌ දිගේ අලි රාළ හාමි ට ගිය හැකිද ? අඟල් එක හමාරේ හිලක්‌ අස්‌සේ
අලි රාළ හාමිට රිංගිය හැකි ද? ඔබේ අඟ උඩ අලි රාළ හාමිට සිටිය හැකි ද? අලි රාළ හාමිට නොකළ හැකි මෙබඳු දහසක්‌ දෑ කටුසු හාමි කිසි පැකිලීමක්‌ නැතිව කෙරෙයි."
"එ බඳු දෑ නො වෙයි මා කීයෙ. අලි රාළ හාමි කඩන ඉතාම ලොකු ගහට වඩා ගස්‌ කටුසු රාළ හාමිට කැඩිය හැකිලු." ගෝන හාමිනේ වනය සුදු කරමින් සිනා සුණාය.
" ඉතින් කවරෙක්‌ ද එසේ කීයේ ? "
" කටුසු රාළ හාමි ම කීවා, "
" ඔබත් ඒ සියල්ල සැබෑවට ගත්තා. ඒ නිසයි කටුසු රාළ හාමි ය කියන්නේ. අනේ පිරිමින් මේ තරම් මොස ද ? "
" එසේ කියන්නට එපා, සුන්දරිය. තමා ගේ සපන් කම තමා ම සැකක්‌ බියක්‌ නැතිව මුහුණට ම කියන කළ නො පිළිගෙන පිළිවන් ද? අර පසු ගිය දා තමා වැනි ව්‍යාකරණ කාරයකු මුළු ලොවම නැති බව එකකු කීවාම ඒ බව හිස්‌ මුදුනින් පිළිගන්නේ කවරෙක්‌ ද ? මා වැනි ගෝනෙක්‌ නොවේ. මහා ග්‍රන්ථ කාරයෙක්‌.
එහෙත් එසේ කීයේ කවරෙක්‌ ද ? පිරිසිදු පිස්‌සෙක්‌. ඉතින් එ තරම් පිරිසිදු පිස්‌සකු එතරම් මහා පුරසාරමක්‌ කීවා ම මහා ග්‍රන්ථ කාරයෝ ද පිළිගනිත් නම් කිසි පිස්‌සුවක්‌ නැති කටුසු රාළ හාමි කී දෑ මා වැනි ගෝනකු විසින් පිළිගැනීම වැරැදි ද ? "
" ග්‍රන්ථ කාරයන් පිළිගත්තා ය, උගතුන් පිළිගත්තා ය, කියා පිළිගැනීමෙක්‌ දැන් නෑ. අපට ඇස්‌ නැද්ද ? අපි විසින් පිළිගත යුතු අපට පෙනෙන දෑ අපට ඇසෙන දෑ සැබෑය යි අපට වැටහෙන දෑ.
" බුදුන් සඟුන් ගේ ගුණ වනා සක්‌වල ගලට දිව ගොස්‌ වැඳ ගෙන සිටියා " ය. කීවොත් ඔබ එය පිළිගන්නවා ද ? "
" නෑ "
" ඇයි ? "
" ගෝනකුට තබා ගොනකුට වුවත් එය අලි බොරුවක්‌ බව වැටහී යා යුතුයි. "
" ඔබ දන්නවා ද එය පිළිගත්තෝ කවුරු ද කියා ? " ගෝන හාමි මෙහි දී කන් කඩා හෙළා ගෙන, මුව හකුළුවා ගෙන, බිම බලා ගත්තේය. හාමිනේ ම දෙඩුවා ය. " හෝ, ඔබ දන්නවා කියන්නේ කුමට ද ? ඉතින් එ බඳු අය පවා සැබෑවට ගන්නා දෑත් ඔබ නොගන්නා කළ ඇයි මේ සා බොරුවක්‌ සැබෑවට ගත්තේ. ? "
" මා දුටුවා කඩා තුබුණු මහ ගස්‌. "
" ගස්‌ කඩනවා ඔබ දුටුවා ද ? "
" නෑ "
" ඉතින් ඔබ දන්නේ කෙසේ ද, එ ගස්‌ කටුසු හාමි කැඩුවා ද අලි හාමි කැඩුවා ද කියා. මට දැන් තේරෙනවා.
කැඩූ ගස්‌ දුටු හැටියේ ඔබට බය හිතුණා. එ නිසා තමා " කටුසු රාළ හාමි " ය කියන්ටත් පටන් ගත්තේ.
බයට " රාළහාමි " ය කියන්නට නම් ඔබට වඩා හපන්නු කකුල් දෙකේ අය. එ නිසා කමෙක්‌ නෑ. අපට කුමකට ද අනුන් ගේ බොරු කතා ? අපි අපේ ආදරයට අනාඅරයක්‌ නොකොට, කා බී ප්‍රීතියෙන් දවස්‌ යවමු. "
ගෝන හාමිට මහත් සැනසිල්ලෙකි. එ හෙයින් හේ දිගු සුසුමක්‌ හෙළා සුවපත් වූයේය. ගෝන හාමිනේ නිකම් ම ඇදෙන්නාක්‌ මෙන් සෙමෙන් සෙමෙන් වනයේ එක්‌ අතකට ඇඳුණා ය. ගෝන හාමිනේ එ සේ ඇඳුණේ නිකම් ම නොවේ. ඇගේ සිතට අදහසක්‌ පහළ විය.
ඇය හා අලි හාමිනේ අතරේ මහ මිතුරු කමෙක්‌ විය. ඒ කලක්‌ පැවතුණු මිතුරු කමෙකි. ඉඩක්‌ ලැබුණු වහාම ගෝන හාමිනේ අලි හාමිනේ ළඟට යන්නීය. ඒ දෙදෙන බොහෝ වේලාවක්‌ මහත් ස්‌නේහයෙන් සුව දුක්‌ දොඩති. ලෝකයේ සිදුවන දෑ ගැන අදහස්‌ පවසති.
එදා ද ගෝන හාමිනේ ඇඳුණේ අලි හාමිනේ ළඟට ය. අලි හාමිනේ ඇය ආදරයෙන් පිළිගත්තාය. තමා බුදිමින් සිටි කොළ අත්ත ඇයට ද ළං කළාය. ගෝන හාමිනේ ද, බඩ ගින්නේ නැතත්, ආදරයෙන් ළං කළ කොළ අත්තෙන් කොළයක්‌ දෙකක්‌ කඩා ගෙන සෙමෙන් සෙමෙන් සපන්නට වූවාය.
" අනේ ගෝන හාමිනේ දුටු කල්! ඇයි මෙතෙක්‌ දවස්‌ මෙහි නාවේ ? "
" එන්නට ඉඩක්‌ ලැබුණේ නෑ හාමිනේ. මටත් බොහෝ ම හිතට අමාරුව තිබුණා හාමිනේ නොදැක. හාමිනේ ගේ සුව දුක්‌ කෙසේ ද ? "
" අඅමුත්තක්‌ නෑ. ගෝන හාමිනේ ගේ සුව දුක්‌. "
" එහිත් අමුත්තක්‌ නෑ. හාමිනේ. "
" අහන්නට ලැබුණු අලුත් තොරතුරු නැද්ද ? "
" ඇයි නැත්තේ ? හාමිනේට අහන්නට ලැබුණේ නැද්ද, අලුත් ම තොරතුර ? දැන් රාළ හාමිටත් වඩා ලොක්‌කකු ඉන්නවා ය කියන්නේ. "
" අපේ රාළ හාමිට වඩා ? "
" ඔව් හාමිනේ. "
අලි හාමිනේ ගේ හිත මේ වන විට මදක්‌ සැදුණු නමුත් එ බව නොදැනෙන්නට හීන් හිනාවක්‌ දක්‌වා " ඒ කවරෙක්‌ දැ " යි ඇසුවාය.
" ඇයි කටුසු හාමි. "
අලි හාමිනේ, මෙ විට සැක නැතිවම සිනාසුණා ය.
" කටුසු හාමි පමණක්‌ ද, ගෝන හාමිනේ, අපේ රාළ හාමිට වඩා ලොකු ? ඇයි, හිනි හාමි, කඩි හාමි, දිමි හාමි ? "
" නෑ හාමිනේ. මේ කවට කමට කියනවා නොවෙයි. මගේ සැමියා සමඟ කටපසු හාමි ම කී එකයි මා කියන්නේ. "
" කටුසු හාමි කුමක්‌ කීවා ද ? "
" අර මහ ගස්‌ කඩා දැමුවේ කටුසු හාමි ලු. රාළ හාමි නිකම් බලා සිටියා ලු. "
අලි හාමිනේ ගජ සිනාවක්‌ සුණාය.
" ඉතින් ගෝන හාමි හැබෑවට ගත්තා ද ? "
" ගත්තා ද කියා අහනවා. කොපමණ බය වුණා ද කියතොත් කටුසු හාමිට කියන්නේ රාළ හාමි ය කියා. "
අලි හාමිනේ නැවතත් සිනාසුණා ය.
" අනේ දුප්පත් ගෝන හාමි! ඉතින්. ඉතින්. කියන්න සියලු තොරතුරු. "
" මටත් හිනා ගියා මේ කීම අසා. ඔබට නොකියා ඉන්නට බැරි නිසයි මේ ආවේ. බලන්න හාමිනේ. පිරිමි මේ තරම් මෝඩ ද ? "
" එසේ කියන්නට එපා ගෝන හාමිනේ. පිරිමි පමණක්‌ නොවේ මෝඩ. ගෑනුත් මෝඩයි. ආදරය ඇති පිරිමින්
සමඟ දොඩන විට නම් ගෑනුන් ගේ නුවණ බොහෝමයි. ගෑනුන් ගේ මෝඩකම් එළිවෙන්නේ පිට අය සමඟ දොඩන විටයි. ඒක නොවේ දැන් මගේ හිතේ තිබෙන්නේ හැබෑවට ම කුඩාවුන් කටින් ලොක්‌කන් වන්නට සැරසෙන සැටි. "
" ඒක නොවේ නම්, හාමිනේ ? "
" කාගෙත් සිරිත මේ වාගෙයි. කකුල් දෙකේ අය අතරෙත් මේ සිරිත ඇති බව පේනෙනවා.
දන්නා කෙනෙකුගේ දොස්‌ මෝඩයන් ඉදිරියේ කීමෙන් තමන් ගේ නුවණ රටේ පැතිරෙති සිතන මෝඩයනුත් ඉන්නවා. "
" ඒක නම් හරි. "
" කෙසේ වෙතත් අපේ රාළ හාමිට මෙය කියන්නට ඕනෑ. "
" අනේ හාමිනේ මා කී බවක්‌ නම් කියන්නට එපා. "
" එසේ කියනවා ද ? මා දන්නවා එය කියන සැටි. ගෝන හාමිනේ බය ගන්නට එපා. දැන් යන්නට ද ? ඔබ යන්න.
යන්න. ඉරත් බහින්නටයි යන්නේ.."
ශිල්ප 64