2008 ජනවාරි 17 දින, විමලරත්න කුමාරගමයන්ගේ 89 ජන්ම දිනය සමරනු පිණිස, කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයයේ සිංහල සංගමය විසින් සංවිධාන කැරුණු උත්සවයේ දී පැවැත්වූ දෙසුම ඇසුරෙන් සැකැසිණි.
කුමාරගම ගේ කවි බස ඔහුගේ කේවල හඬෙහි ම අභින්න ප‍්‍රතිඵලයකි. එහි බැලූ බැල්මට ඇත්තේ අනායාසකර සරල බවකි. සෙවි බස ද කටවහරේ බස ද මුසු කොට තනාගත් මේ බසෙහි රසිකයාට එක්වර ම පෙනෙන අනායාසකර ගුණය මුළාවකි. එය කවියා විසින් නිරන්තර අභ්‍යාසයකින් වෙහෙස මහන්සියකින් හා අත්හදා බැලීමකින් ද තනා වඩා ගත්තකි.
විලියම් වර්ඩ්ස්වර්ත් නම් ප‍්‍රකට ඉංගී‍්‍රසි රොමෑන්ටික් කවියා, “ලිරිකල් බලාඩ්ස්්” නම් තම කවි එකතුවට ලියූ ප‍්‍රස්තාවනාවේ, කවියා හැඳින්වූයේ “කවියා යනු මිනිසුනට කථා කරන මිනිසෙක්” යනුවෙනි. (A poet is a man speaking to men) එහෙත් කවියා අන් මිනිසුන් අතර වෙසෙන තවත් මිනිසකු වුව ද ඔහු තුළ තිබිය යුතු යයි වර්ඩිස්වර්ත් පෙන්වා දුන් සුවිශේෂ ගුණාංග නිසා, කවියාට අන් අයට නොමැති කේවල හඬක(Individual Voice) තිබිය යුතු යැයි සිය ලිපියෙන් ගම්‍ය කෙළේ ය.
පොදු සංඝය (Community) විසින් බාහිර සත්තාව හා සමඟ ප‍්‍රතිකි‍්‍රයා කරන විට ඒ පිළිබඳ ව ඔවුන් පවසන සාමාන්‍ය අදහස් ම (General Statements කවියා ගෙන් ද කියැවෙන්නේ නම් ඔහු කවියකු වන්නේ නො වේ. උදෑසන කවුළු හැර එළිය බලන විට තොරතෝංචියක් නැතිව කෑ ගසන දෙමලිති හඬ ඔබ අසා ඇතිවාට සැකයක් නැත. එක ම හඬක් සාමුහික ව නඟන එය ඒකාකාරී ය. එහෙත් බොහෝ සේ දොඩමළු ය.
ඒ හඬ පොදිය ඒකතානමය වෙයි. අසත් අසත් ම එපා වෙයි. එහෙත් ඉඳහිට නැඟෙන කහ කුරුලු නාදය ඔබ අසා තිබේ ද? කහ කුරුල්ලා සහ කිරිල්ල අතු දෙකක වසාගෙන උබ බසකින් ගයන නා නා නාද රටාවලිය අසන්නට මිහිරි ය. සුළඟ පවා නැවතී අසා සිටින තියුණු නාද රටා ඒ උබ බසෙන් මතුවෙයි. කවියා ගේ හඬ දෙමලිති හඬක් නො ව කහ කුරුලු හඬක් විය යුතු ය.
ඒ නන්විධ හඬ උත්පාද වනුයේ කවියා සාමාන්‍යය නො ව (Generality) විශේෂ්‍යය (Particulatity)ගැන කතා කරන හෙයිනි. කවියාට ම ආවේණික ඔහු ගේ ම කේවල හඬක් Individual Voice) ගොඩනඟා ගත හැක්කේ මෙවිට ය. කුමාරගම මෙවන් කේවල හඬක් නැගූ කවියෙකි.
නූතන කාව්‍ය සාහිත්‍යය හදාරන විද්‍යාර්ථීන් කොළඹ යුගයේ දෙවන භාගය නමින් විශේෂ කොට සලකන කවි පරපුර අතර පහළ වූවෙකි. විමලරත්න කුමාරගම කවියා, එතුමා ගේ 89 වන ජන්ම දිනය සමරන මේ අවස්ථාවේ ඔහු ගේ චරිතයෙන් ජීවන තොරතුරු ස්වල්පයක් ගෙන හැර දැක්වීම අවස්ථෝචිත වනු පමණක් නො ව, ඔහු ගේ කවි මඟෙහි විශේෂ සලකුණු වැටීම කෙරෙහි ද ඔහු ගේ ජීවන පැවැත්ම බලපෑවේ දැයි සිතා බැලීමට ඉන් ඉඩ ලැබේ.
ඔහු උපන්නේ 1919 ජනවාරි 18 වන දා ය. පාතදුම්බර පලිස්පත්තුව බස්නාහිර කෝරලයේ නාරම්පනාව නම් වූ ගමේ ඔහු ඉපැදිණි. ඔහු ගේ පියා පුංචි බණ්ඩා කුමාරගම වෘත්තියෙන් මුල් ගුරුවරයෙක් විය. මවු තොමෝ කේ. එච්. බණ්ඩාර මැණිකේ වූවා ය. ඔහු හත් දෙනකු ගෙන් යුතු දරු පවුලක දෙවැන්නා ය.
පාසල් කිහිපයකින් ම කුමාරගම අධ්‍යාපනය ලබා තිබේ. මහනුවර මඩොල්කැලේ වේරපිටිය විද්‍යාලයයෙන් ප‍්‍රාථමික අධ්‍යාපනය ලැබූ ඔහු, තෙල්දෙණිය ද්විභාෂා විද්‍යාලයයෙන්, කටුගස්තොට ශී‍්‍ර රාහුල විද්‍යාලයයෙන් හා මහනුවර ධර්මරාජ විද්‍යාලයයෙන් ද ද්විතීය අධ්‍යාපනය ලබා ඇත. 1935 ඔහු එවක ලාංකේය ශිෂ්‍යයකු සමත් විය හැකි ඉහළ ම විභාගයක් වන ලන්ඩන් මැටි‍්‍රකියුලේෂන් විභාගයෙන් සමත් විය.
රජයේ රැකියාවකට ඔහු පත් වන්නේ 1935 දී ම ය. ඒ අනුරාධපුර කච්චේරියේ ලිපිකරුවකු ලෙස ය. ලිපිකරුවකු ලෙස ඔහු පත්වීම ලබන්නේ 16 වැනි නාඹර වියේ දී බව මින් පෙනේ. 1942 දී ඔහු ආදායම් පාලක නිලධාරි විභාගය සමත් ව මුලින් ම අනුරාධපුර කච්චේරියේ ද, අනතුරු ව පුත්තලම ආනමඩුව දෙමළ හත්පත්තුවේ ද ආදායම් පාලක නිලධාරි ලෙස කටයුතු කර ඇත.
මේ අතරතුර ඔහු විසින් 1940 දී එනම් ඔහු ගේ වයස අවුරුදු 18 දී “සංවේග වේදනා” නම් තම ප‍්‍රථම කාව්‍ය සංග‍්‍රහය පළ කරන ලදී. ඔහු ගේ රාජකාරි ජීවිතය ගැන කියතොත් ඉන්පසු ඔහු හඟුරන්කෙත, කලවාන, මහියංගනය, කෑගල්ල, කුරුණෑගල හා අන්තිමට නුවරඑළිය දිස්ති‍්‍රක්කයේ කොත්මලේ ද ආදායම් පාලක නිලධාරි ලෙස කටයුතු කෙළේ ය.
මේ අවසානයට කියූ ස්ථානයේ රාජකාරි කරමින් සිටිය දී ඔහු හදිසි රෝගයකින් 1962 දෙසැම්බර් 30 වන දා අභාවප‍්‍රාප්ත වෙයි.
මෙසේ ඔහු ගේ මුළු ආයු කාලය අවුරුදු 43 ක් පමණ යි. රජයේ සේවය අවුරුදු 27කි. නිර්මාණ ජීවිතය ද අවුරුදු 27 කි. මේ කෙටි කාලය තුළ දී ඔහු මුද්‍රණයෙන් පළ කරන්නේ කාව්‍ය සංග‍්‍රහ දෙකක් පමණි. ඒවා නම් සංවේග වේදනා හා හපුමලී යන කාව්‍ය සංග‍්‍රහ දෙක යි.
ඔහු ලියූ කාව්‍ය සමුච්චය තුළ දීර්ඝ කාව්‍ය රචනා කිහිපයක් තිබුණ ද, ඔහු වඩාලාත් ලියුවේ අප දැන් භාව කාව්‍ය යැයි විටෙක හඳුන්වා දෙන ඉංග‍්‍රීසියෙන් ලිරිකල් පොයටි‍්‍ර (Lyrical Poetry) යැයි වහරන කවි පන්ති කිහිපයක් පමණක් ඇති කවිය. එවක පළවුණු ප‍්‍රසිද්ධ කාව්‍ය සඟා වන මී වදය, උක්දඬු දුන්න වැනි කාව්‍යා සඟාවලට ද ඔහු කවි පන්ති සැපැයුවේ ය.
විමලරත්න කුමාරගම ගේ එකතු කළ කවි නමින් සුසිල් සිරිවර්ධන හා එස්. විජේසූරිය යන මහතුන් පළ කළ ග‍්‍රන්ථයේ ඔහු ලියූ සම්පූර්ණ කාව්‍ය පන්ති හැටියට සඳහන් වන්නේ කවි පන්ති 170ක් පමණි. 1962 දී එනම් ඔහු විසූ අවසාන වර්ෂයේ ඔහු පවත්වාගෙන ගිය දිනපොතේ සටහන් කළ පැදිවලින් ලියූ සටහන් යම් ප‍්‍රමාණයක් ඇත ද ඒවායින් බොහොමයක් කවි ලෙස සැලැකීම අපහසුය. ඒවා පෞද්ගලික සටහන්වලින් ඈතට යන්නේ කලාතුරකිනි.
මෙහි දී මෑතක දී නිකුත් කළ පී. බී. අල්විස් පෙරේරා කිවිඳුන් ගේ එකතුකළ කවි 15,000 ක් පමණ ඇති බව එමෙන් ම කුඩලිගම කිවිඳුන් ගේ කාව්‍ය එකතුවේ දහස් ගණනක් කවි ඇති බව ද සඳහන් කිරීම උචිත ය.
ඔහු ඇසින් දුටු අය කියන විදියට කුමාරගම හොඳ කඩවසම්, ආරෝහ පරිණාහ දේහධාරි තැනැත්තෙකි. ඔහු ගේ උස අඩි හයකට අඩු වූයේ මඳකින් යැයි ද කියනු ලැබේ. ඔහු ගේ අක්බඹරු කෙස් කළඹ පිළිබඳ ව විශේෂයෙන් සඳහන් වේ.
එකල විසූ කවීන් අතර වඩාත් ම කඩවසම් තැනැත්තා ඔහු බව යි කියැවෙන්නේ. “සිංහල කවිය හෘදයංගම ලකුණ - විමලරත්න කුමාරගම’ නමින් මහින්ද චන්ද්‍රසේකර, රත්න කේ. පේර්මසිරි, ටෙරන්ස් වනිගසිංහ තිදෙන විසින් සංස්කරණය කරන ලද ලිපි එකතුවේ ටෙරන්ස් වනිගසිංහ ලියූ “මම ඔහු සොයා ගියෙමි” යන ලිපියෙහි පේත්තුකුලමේ ගුණ මාමා නමැති කුමාරගම ඇසුරු කළ ගැමියකු ඔහු පිළිබඳ ව මෙසේ සඳහන් කළ බව කියැවෙයි.
“අපියි මහත්තයාට තනි රැක්කේ, හරි විනෝදකාමියා... ඒ වගේමයි රාජකාරියත්, ඇවිදින්න රුසියා... මං දැක්කේ නැහැ ඒ වගේ ලස්සන පිරිමියෙක්. තට්ටු රැඳි කොණ්ඩෙ. හඳපාන වගේ පින්බර මූණ... කවුරුත් වශී වෙනව.” කවීන්, ප‍්‍රබන්ධකරුවන්, ගායකයන්, නෘත්‍ය ශිල්පීන් බොහෝ දෙනකු ඉතා කෙටි කලක් ආයු වලඳ්‍ර මිය යන්නේ ඇයි? මේ පිළිබඳ ගවේෂණයක් කරන්නකුට මෙය හොඳ නිමිත්තකි. වයස 50 පිරෙන්නටත් පෙර මිය පරලොව ගිය අප රටේ නිර්මාණකරුවන් බොහෝ දෙනකු මෙහි දී සිහියට නැඟේ.
ලෝක මානයෙන් ගත්තත් තත්ත්වය මෙසේ ම ය. ජීවිතය නම් වූ බුර බුරා දැවෙන ගිනි මැලයට වඩ වඩා ළංවීම නිසා ඔවුහු අකාලයේ දැවී ගියෝ ද? ඒ ගිනි මැලයෙන් ම උණුසුම ලැබුව ද වඩා ඈතින් සිට, නැතිනම් ළං වී නො ළං වී සිට ජීවිතය ගෙවන අප වැන්නන් වෙත ප‍්‍රදානය කළ අමරණීය තිළිණ වෙනුවෙන් ඔවුහු මරණයෙන් වන්දි ගෙවූවෝ ද? කෙසේ වුව ද මෙය වෙන ම විමැසිය යුතු කරුණකි. කුමාරගමයෝ ද මේ ගණයට වැටෙති.
කුමාරගම විසූ සමයේ, කාව්‍යාම්බරයෙහි දිදුලු අනෙක් කවි තාරකාවන් වූයේ පී. බී. අල්විස් පෙරේරා, සාගර පළන්සූරිය, එච්. එම්. කුඩලිගම, මීමන පේර්මතිලක, බැන්ටිස් රණවීර, කපිල ඊ. සෙනෙවිරත්න, උඳුගොඩ නවරත්න ආදීහුය.
කුමාරගමගේ චරිතාපදානය පිළිබඳ මෙය පුළුල් පින්සල් පහරවල් හැරෙන්නට ඔහුගේ අභ්‍යන්තර ජීවිතය පිළිබඳ සඳහන් වන මුල් ශ්‍රෝතස ඇත්තේ ඉතා අඩුවෙනි. ඔහු දිවි ගෙවා ඇත්තේ තනිකඩයකු ලෙස ය.
සාපේක්ෂවක ව බලන විට ඔහු පෙම් කවි ලියා ඇත්තේ ද අඩුවෙනි. එවක ඉතාමත් දුෂ්කර පළාත්වල ඔහු සේවය කර ඇත. යෑම් ඊම් අපහසුකම් නිසාද, රාජකාරි බහුල බව නිසා ද තමා ගේ අනෙක් කවි සගයන් සමඟ ඔහු නිතර පයුරුපාසානය කළා යැයි සිතීම අසීරු ය. හුදෙකලාව ඔහු අතැර නොගිය සගයකු බව ඔහු ලියූ තනිකම හා හුදෙකලාව වැනි කවිවලින් ද, දිනපොතේ ඔහු ලියූ බොහෝ සටහන්වලින් ද පැහැදිලි වේ.
මළසර වැළඳ ගති හෙමිහිට සවන් පෙති
පෙරදිග කොණක මහ ø ඇත ගුවන් පති
මගෙ හදවතේ දහසක් මහ සටන් ඇති
මියගිය සිහින පුබුදින්නට පටන් ගති
(හුදෙකලාව)
මගේ ගෙදර
මා පමණයි
සීතලයට
උණුහුමකට
මගේ ගෙදර
මා පමණයි
මගෙ බල්ලා
මගෙ කොල්ලන්
ලෙඩ දුකකට
උණුහුමකට
මගේ ගෙදර
මා පමණයි
මගෙ කිවිකම
මගෙ හොඳ හිත
දකුණත හා
රසදත් ඇස
තිබෙන තුරා
මට තනි නෑ
(තනිකම)
මේ අනුව කොළඹ යුගයේ අනික් බොහෝ කවීන් මෙන් නිතර නිතර හමුවීමි. සාද සංග‍්‍රහ පැවැත්වීම්, හිටිවන කවි මඩුවලට සහභාගිවීමට ඈත ගමන් යෑම් කිරීමට ඔහුට ලැබුණු අවස්ථා මඳ බව පෙනේ. ඇත්තෙන් ම ඔහු හිටිවන කවි කීම පවා පි‍්‍රය නොකළ බව ද කියැවෙයි.
රාජකාරිය, ඉඳහිට තමා සොයා ගෙන පැමිණි මිතුරන් හමුවිම හැරෙන්න හුදෙකලාව ම තමා සමඟ ඇතුළු භාෂණයක නිරත වීම ඔහු ගේ ජීවන රටාව වූ බව පෙනේ. ඔහු ගේ ආදායම් පාලක රාජකාරිය පොදු ජනතාව ගේ ජීවන රටාවට ඉතාමත් සමීප විය.
උප්පැන්න සහතිකයේ සිට මරණ සහතිකය දක්වා ජීවිතයේ කුදු මහත් කටයුතු කැරකුණේ ඩී ආර් ඕ කන්තෝරුව වටා ය. ඈත වන්නි පළාත්වල එවක පොලිසි ද නොවුණෙන් පොලිස් බලතල පවා තිබුණේ ඩී ආර් ඕ මහත්තයාට යි. මහ ආණ්ඩුවේ හස්තය මේ වන්නි මහ වනාන්තරයේ වැසියන් වෙත දිගු වුණේ ඩීආර්ඕ උන්නාන්සේ හරහා ය.
ඉතාමත් සමීප ව ගැමි ජීවිතය නිරීක්ෂණයටත්, ඒ නිරීක්ෂණයන් තමා අත්විඳි දේ කර ගන්නටත් සංවේදි පුද්ගලයකුට මෙය ඉතා හොඳ අවස්ථාවක් විය. වර්ඩ්ස්වර්ත් කවියා ගැන කළ විස්තරයේ දි කියූ පරිදි “ජීවයෙන් පිරුණු සංවේදීතාවයෙන් යුතු” කුමාරගමයන් ගේ කවි කල්පනාවන් කුප්පවීමට මෙය හොඳ තෝතැන්නක් විණි.
කියවීම ඔහු ගේ විවේකය වසා ගත් ප‍්‍රධාන කටයුත්තක් වන්නට ඇතැ යි සිතීම සාධාරණ ය. ඔහු ඉංගී‍්‍රසි සහ සිංහල ද්විභාෂා උගතෙක් විය. ඒ ද්විභාෂිකත්වය එකල සිංහල කවීන්ට තිබුණේ කලාතුරකිනි. කවියට අමතර ව දේශපාලනය, දර්ශනය, ආගම් පිළිබඳ තොරතුරු අඩංගු පොතපත ඔහු කියවන්නට ඇතැ යි අනුමාන කළ හැකි ය.
ඉහත සඳහන් කළ සිංහල කවියේ හෘදයංගම ලකුණ විමලරත්න කුමාරගම නම් ලිපි සංග‍්‍රහයට විමලරත්න කුමාරගම නැවත කියවීම නමින් ලිපියක් සපයන රත්න ශී‍්‍ර විජේසිංහ කවියා එක් තැනෙක කරන සඳහන මෙයට උදාහරණ සපයයි.
“ෂෙක්ස්පියර්ගේ tongues trees, books on running brooks, sermons in stones and good in everythingයන්නෙහි රස දැකීමටත්,
මඩ වගුරකින් මතුවන දේසනාවකි
නදියෙන් රිදීමය පෙම් භාවනාවකි
මෙදියත දිවිය සැපමුසු වේදනාවකි
කවියකු වීම එබැවින් වාසනාවකි
to me the meanest flower that blows can give thoughts that do often lie too deep for tears යන්නෙහි කවිත්වය දැකීමටත්,
වැඩිවිය බලා යන බිළිඳුගෙ සිනා මත
අඩියෙන් අඩිය දුක් රහසක් කවා ඇත
වැඩි පද කුමට කටු අකුලක නිවා සිත
පොඩි පෙඳ පඳුර මට කඳුළට පවා ඇත
යන්නෙහි රසයක් හෝ ගැඹුරක් හෝ කවිත්වයක් නොදැකීමේ රහස කුමක්ද?”
මෙවැනි උදාහරණවලින් පෙනෙන්නේ කුමාරගම ෂේක්ස්පියර් මෙන් ම වර්ඩ්ස්වර්ත් වැනි රොමැන්ටික් කවීන් ගේ කවි ළඟින් ඇසුරු කළ බව යි.
මේ සියලු ම කරුණු එනම් කුමාරගම ගේ නිපන් සංවේදිත්වය, ඔහු ගේ චින්තන ප‍්‍රභාවය, ඔහු පෙළුෑ හුදෙකලාව, විවිධාකාර අත්දැකීම් ලැබීමට ඔහුට ලැබුණු අවසරය හා ඒ පිළිබඳ රුචිය ලැබූ අත්දැකීම් ගැඹුරින් ආවර්ජනය කිරීම සහ ඔහු ගේ ඇසූ පිරූ තැන් ඇති බව කුමාරගම ගේ කවිත්වය මුවහත් කිරීමට හේතු භූත වූ කරුණු බව පෙනී යයි.
විමලරත්න කුමාරගමයන් ගේ කවි ඔහු ගේ සමකාලීන කවි සගයන් ගේ කවි අතරින් ඉස්මතු ව පෙනෙන බව පොදුවේ පිළිගත් සත්‍යයකි. මේ වෙනසට හේතු සාධක සපයන විවේචකයෝ ඒ පිළිබඳ විවිධ අදහස් දක්වති.
අත්තනායක එම්. හේරත් “සිංහල කවියේ හෘදයංගම ලකුණ” නම් ඉහත දැක්වූ ලිපි සංග‍්‍රහයට සැපැයූ ලිපියේ මෙවැනි අදහසක් දක්වයි. “විමලරත්න කුමාරගම කවියා යටපත් කළ හැකි කවියෙක් නො වේ. කවියෙකුට අවශ්‍ය සංවේදීතාව කුමාරගමට තිබිණි.”
“විමලරත්න කුමාරගම ගේ එකතු කළ කවි” කෘතියට දීර්ඝ ප‍්‍රස්තාවනාවක් සපයන එහි සංස්කාරකයන් සපයන්නේ මෙවැනි දෙයකි. “කුමාරගම බහු ජනතාව වෙනුවෙන් බහු ජනතාව සඳහා කවි ලියූ බව අප කීවා. ඒ නිසා කුමාරගමයි, බහු ජනතාවයි, සමාජ ඉතිහාසයයි අතර දැඩි බැම්මක් පවතී.”
ඉහතින් පැවසූ කුමාරගම “සිංහල කවියේ හෘදයංගම ලකුණ” ලිපි සංග‍්‍රහයේ මහාචාර්ය ජිනදාස දනන්සූරිය පවසන්නේ මෙවන් අදහසකි. “කවියකු වශයෙන් ගොඩ නඟා ගත් අනන්‍යතාව හේතුකොටගෙන කොළඹ යුගයට අයත් අවශේෂ සමකාලීන කවීන් සියලු දෙන අභිබවාලීමට කුමාරගමට හැකි විය.”
කවියා ගේ සංවේදීත්වය, ඔහු ගේ බහු ජනතාව ඇමැතීමේ ගුණය හා ඔහු ගේ අනන්‍යතාව කුමාරගම ගේ කවි ඔහු ගේ සමකාලීනයන් ගේ කවි අතරින් වඩාත් ඉහළ තලයකට එසැවීමට හේතු ලෙස මේ උපුටනයන් ගෙන් පැහැදිලි වේ.
මේ අතුරින් මහාචාර්ය දනන්සූරිය ගේ නිගමනය කුමාරගම ගේ කවි හඳුනා ගැනීමට කිසියම් එළියක් විහිදුව ද, අනෙක් නිගමන එපමණවත් අප සොයන කරුණ කරා ළංවන බවක් නොපෙනේ. මහාචාර්ය දනන්සූරිය ගේ නිගමනය වුව පරිපූර්ණ වීමට නම් තවත් එහාට ඒ ගැන විමැසීමක් කළ යුතු යි.
සැබෑ කවියකු අතින් නිර්මාණයක් බිහි වන්නේ කරුණු තුනක් එක්තැන් වීමෙනි. එනම් අවට සත්තාව නිරීක්ෂණය, එය අත්විඳීම හා එකී අත්විඳීම ප‍්‍රකාශනය යන මේ කරුණු තුන යි. හුදු නිරීක්ෂණය හා එය එලෙස ම ප‍්‍රකාශනයෙන් කාව්‍ය නිර්මාණයක් බිහිවන්නේ නැත.
ඒ මධ්‍යයට එය නිරීක්ෂණය කළ දෑ ඉතාමත් තීව‍්‍ර ලෙස, ඉතාමත් සියුම් ලෙස අත්විඳීමක් - ආත්මගතවීමක් සිදුවිය යුතු ය. ඉංගී‍්‍රසියෙන් මේ කරුණු ම - Perception of the objective reality, experiencing it intensely, Expressing what was experiencedයැයි කිය හැකි යි.
මේ කරුණ වඩාත් පැහැදිලි කිරීමට එක් සරල උදාහරණයක් ගත හැකි යි. කුමාරගම ගේ හද බැඳි විෂය භූමිය වූයේ වන්නිය යි. මෙය කුමාරගම ගැන කතා කරන හැම දෙන ම දන්නා කරුණකි. වන්නියේ නියඟ ඔහුට තදින් බලපා ඇති වේදයිතයකි.
කුමාරගම හා කාලගුණ විද්‍යාඥයකු මේ නියඟය නිරීක්ෂණය කරනවා යැයි සිතමු. මෙහි දී දෙදෙන ම දකින බාහිර ලක්ෂණ එක ම ය. ඒ නිසා ඔවුන් කරන නිරීක්ෂණය ද එක ම ය. ගිනි ගහන අව්ව, වියැළි කටුක සුළඟ, දැවී ගිය තුරු ලතා, සිඳුණු වැව් පත්ල, පැළි මඩ, දිය නොමැති වැව් පත්ල, පණ ගහන කුඩමසුන් වැනි දේ මේ නිරීක්ෂණයට හසුවෙයි.
එහෙත් කාලගුණ විද්‍යාඥයා මේ හැමට අර්ථ දෙන්නේ ඊසාන දිග මෝසම සකී‍්‍රය නොවීමෙන් සිදුවුණු ස්වභාවික සිද්ධියක් ලෙස යි. එය බුද්ධියට, තර්කයට ගැළපෙන නිරීක්ෂණයකි. එහෙත් විමලරත්න කුමාරගම කවියා එය ප‍්‍රකාශ කරන්නේ කෙසේ ද?
අව්වට මැරි කුඩමස්සන් වේලෙනවා
දිය කලතමින් කණ කොක් රැළ පොරකනවා
අලි බෙටි හරක් බෙටි වතුරට දියවෙනවා
අලියා වැටුණු වැව මේ වැව් දිය බොනවා
සෙවණැලි පවා මැලි ගතියෙන් පොළවමත
වැතිරී තිබේ අද ගී අමතකව ඇත
ඉදිරිය අවට මිරිඟුව ඇත වසා නෙත
ඉදලක් සැලෙන තරමට සුළඟකුදු නැත
(ගමේ වැව)
කවියාගේ මේ ඉන්ද්‍රිය රූපක බස උත්පාදනය කරන ගර්භය වන්නේ මේ සංසිද්ධිය ඔහු තමා විඳි අත්දැකීමක් බවට පත් කර ගැනීම යි. ඒ වින්දනය වූ කලී කවියා ගේ හදවතේ චිත්තවේග (emotions) හා ඔහුගේ බුද්ධියේ තීක්ෂ්ණ බවත් (Intellectual intensity)එක් ව නිපදවන හැඟීම් (Feelings) සමුදායකි. එකී අත්විඳීමෙහි ම ඇතුළු හඬගෑමෙනුයි මේ ඉන්ද්‍රිය රූප බස ජනිත වන්නේ.
ඒ දෙවදෑරුම් කි‍්‍රයාමාර්ගය එනම්, අත්විඳීම හා ප‍්‍රකාශනය යන දෙක එකක් නිසා උපන් අනෙකකි. ජේම්ස් ජොයිස් නම් ප‍්‍රබන්ධකරුවා සිය Portrait of the artist as a young man නම් කෘතියේ මේ අවියෝජනීය සම්බන්ධය විස්තර කරන්නේ මෙසේ යි.
“කවියා සිය ප‍්‍රකාශනය කරන්නේ එය පරතෙර මිනිය නොහැකි අවකාශය හා කාලය නමැති යටි තලයෙහි තබා ය. ඔහු ගේ එකී ප‍්‍රකාශනය ත?
ශිල්ප 64