| සාරණ : | Boerhavia dittusa | |
| පර්යාය නාමය : | Baerthaavia procumbers | |
| කුලය : | Nyctagineae | |
| සිංහල නාමය : | සාරණ : | Sarana |
| සංස්‌කෘත නාමය : | පුනර්නවා (සුදු - රතු) : | Punarnawa (White – Red) |
| දෙමළ නාමය : | මුකවෙල්ලායි රට්‌ටා : | Mookavellai Rattai |
| ඉංග්‍රීසි නාමය : | ස්‌ප්‍රිඩ්ං හොග්වූඩ් : | Spreading Hoog Wood |
| හින්දි නාමය : | පුරනා / ගඩා : | Purana / Godha |
| image |
වැවෙන ස්‌ථාන :-
පහත රට මුහුදු තීරයේ විශේෂයෙන්ම තෙත සහිත මුඩුබිම්වල හොඳින් වැවේ.
ස්‌වාභාවික ලක්‌ෂණ :-
කුඩා පැළෑටියකි. මුල් සහිතය. දීර්ඝය. බහුවාර්ෂික ශාකයකි. ශාඛා බිමට නැමී පවතී. බෙදී පවතියි. දම් පැහැති ළපටි අතු නෙත් සිත් ඇදගනී. වැඩුණු අතු අඩි 2-4 පමණ දිගය. පත්‍ර දාරය කඩතොලු රහිතය. නො නැමී පවතී. කලාතුරකින් රත් පැහැති කොළ දක්‌නට ලැබේ. සාමාන්‍යයෙන් ඒ කොළ පැහැතිය. හෘදයාකාරය. සිනිදුය. විශාලම පත්‍රයක්‌ සෙ.මී. 11 ½ පමණ දිගය. මල් හටගන්නේ කිනිත්තක එකම ස්‌ථානයේය. වර්ෂයේ සෑම කාලයකම මල් දක්‌නට හැකිය. ඝනකමින් අධික ගෙඩි ඉතා කුඩාය. මල්වල පැහැයට අනුව සාරණ වර්ග දෙකකි. සුදු හා රතු සාරණ යනුවෙනි ඒ. වීර්&යෙන් උෂ්ණ වන මේවා රසයෙන් තිත්ත හා මධුර වෙයි.
ඖෂධ සඳහා යෙදිය හැකි අංග :- මුල්, කඳ, කොළ.
සුවකළ හැකි රෝග :-
ජලොදරය, සෙංගමාලය, ගොනෝරියාව, ඇදුම, පාණ්‌ඩුව, ශොථ, මූත්‍රාබාද, (ශරීර) අභ්‍යන්තරික ප්‍රදාහිත අවස්‌ථා.
නිෂ්පාදිත ඔසු :-
1. පුනර්නවාෂ්ටකය
2. පුනර්නවාසවය
3. පුනර්නවාදී යොගය
4. පුනර්නවා මණ්‌ඩුරය
5. පුනර්නවාදි තෛලය
6. පුනර්නවාදි චටකය
7. පුනර්නවා අර්කය
වෙව්ලීම් සහිත උණට (ශීත ජවරයට)
සාරණ මුල්, දේවදාර, වැල් මී, සුදු හදුන් සමව ගෙන හොඳින් අඹරා ඩ්‍රෑම් 3 බැගින් දවසට 3 වරක්‌ උණු දියෙන් පාවිච්චියට ගැනීම යහපත්ය.
ශිල්ප 64