විස්තරාත්මක වෙළෙද හා ලාභලාභ ගිණුමේ ඇතුළත් කෙරෙන විශේෂ අයිතම කිහිපයක් කෙටියෙන් හදුනා ගනිමු.

ආදායම් බදු

දේශිය ආදායම් පනත අනුව, සමාගමක් විසින් වර්ෂයට අදාළ ආදායම් බද්ධ කාර්තු වශයෙන් එනම්, මාස 3කට වරක් ගෙවිය යුතුය. මෙය සමාගම විසින් ම ඇස්තමේන්තු කර ස්ව තක්සේරු ක්‍රමය ගණනය කර ගෙවනු ලැබේ. ස්ව තක්සේරුව යනු සමාගම විසින් ගෙවිය යුතු බද්ධ සමාගම විසින් ම තිරණය කර ගැනිමය.

දේශිය ආදායම් පනත අනුව තක්සේරු වර්ෂය ලෙස සැලකෙන්නේ, එක් වර්ෂයක අප්‍රේල් 1 දිනෙන් ආරම්භ වි ඊළග වර්ෂයේ මාර්තු 31 දිනෙන් අවසන් වන මාස 12ක කාලපරිච්ඡේදයයි. ඒ අනුව, නිදසුන් වශයෙන් 2003/2004 තක්සේරු වර්ෂය යනු, 2003.04.01 දින සිට 2004.03.31 දක්වා කාලපරිච්ඡේදය යි.

ස්ව තක්සේරු ක්‍රමයට අනුව, කාර්තුමය වශයෙන් බදු ගෙවිමේ දි ගිණුම් වර්ෂය අවසානයේ දි වාර්ෂික ශුද්ධ ලාභය මත ඇස්තමේන්තු කළ බදු වටිනාකමේ පළමු කාර්තු 3 සදහා ගෙවු ආදායම් බද්ද අබු කර ඉතිරි වන ප්‍රමාණය ආදායම් බද්ද ලාභලාභ ගිණුමේ හරට ද ගෙවිය යුතු බදු වෙන් කිරිම් ප්‍රමාණය ආදායම් බදු සදහා වෙන් කිරිමේ ගිණුමේ බැරට ද (එනම් එම වෙන් කිරිම ශේෂ පත්‍රයේ ජංගම වගකිම් යටතේ ද) සටහන් කෙරේ.

ගිණු‍ම් වර්ෂය සදහා සැබෑ බදු වගකිම දේශිය ආදායම් දේපාර්තමේන්තුව විසින් තිරණය කළ පසු සමාගම විසින් බදු සදහා වෙන් කර තිබු ප්‍රමාණය ඌන බදු වෙන් කිරිමක් හෝ අධිබදු වෙන් කිරිමක් හෝ විය හැකිය. මෙම අධි හෝ ඌන බදු වෙන් කිරිම සාමාන්‍යයෙන් හදුනා ගන්නේ අදාළ වර්ෂයට පසු වර්ෂයේ දි ය. ඒ අනුව එම අධි හෝ ඌන වෙන් කිරිම ගැළපිම් කරන්නේ ද අදාළ වර්ෂයේ නොව එය හදුනාගත් වර්ෂයේ ලාභලාභ ගිණුමේ ශේෂයට ය.

3.10 නිදසුන

සිමාසහිත මයුරා සමාගමේ ආදායම් බදුවල අදාළ පහත සදහන් තොරතුරු ඉදිරිපත් කර ඇත.

                                                                                                          රු.
2002.03.31 දිනෙන් අවසන් වර්ෂයේ පළමු කාර්තු තුන ඇතුළත              
ගෙවා ඇති ආදායම් බදු                                                                       20,000

2002.03.31 දිනෙන් අවසන් වර්ෂයේ ශුද්ධ ලාභය මත හිග බදු
වශයෙන් වෙන් කරන ලද ප්‍රමාණය                                                       6,000

2002.03.31දිනෙන් අවසන් වු වර්ෂයේ ලාභය සදහා එකග වු
මුළු ආදායම් බද්ද                                                                                 21,000

2002.04.01 දිනට ඉදිරියට ගෙනා ලාභලාභ ශේෂය                               60,000

2003.04.31 දිනෙන් අවසන් වු වර්ෂයේ බදු අය කිරිමට පෙර ශුද්ධ ලාභය          80,000

2003.03.31 දිනෙන් අවසන් වු වර්ෂයේ මුල් කාර්තු 3 ඇතුළත
ගෙවන ලද ආදායම් බද්ද                                                                     22,000

2003.03.31 දිනෙන් අවසන් වු වර්ෂයේ ලාභය මත තක්සේරු කර ඇති
ආදායම් බද්ද                                                                                       30,000

2004.03.31 දිනෙන් අවසන් වු වර්ෂයේ මුල්‍ය ප්‍රකාශවල දැක්විය යුතු ආදායම් බදුවලට අදාළ ගැළපුම් සිදු කරන්න.

3.10 විසදුම

                                                සීමාසහිත මයුරා සමාගම
                             2003.03.31 දිනෙන් අවසන් වර්ෂය සදහා ලාභලාභ ගිණුම

‍පෙර වැඩ

                                                                                        රු.
2002.03.31 දිනෙන් අවසන් වු වර්ෂයේ මුල් කාර්තු තුන ඇතුළත
ගෙවන ලද ආදායම් බද්ද                                                                       20,000

200.03.31 දිනට ගෙවිය යුතු බද්ද                                                            6,000
                                                                                                          26,000

2002.03.31 දිනෙන් අවසන් වු වර්ෂය සදහා එකග වු ආදායම් බද්ද          21,000

2002.03.31 දිනට ආදායම් බදු අධි වෙන් කිරිම                                           5,000

2003.03.31 දිනෙන් අවසන් වු වර්ෂය සදහා එකග වු ආදායම් බදුද           30,000

අඩු කළා :-

2003.03.31 දිනෙන් අවසන් වර්ෂයේ මුල් කාර්තු තුන ඇතුළත
ගෙවා ඇති ආදායම් බද්ද                                                                       22,000

2004.03.31 දින ගෙවිය යුතු ආදායම් බද්ද (මෙය ශේෂ පත්‍රයේ
වගකිම් යටතේ දක්වනු ලැබේ.)                                                              8,000

ලාභාංශ

සමාගමක විසර්ජනය කළ හැකි ලාභයෙන් කොටස්කරුවන් අතර ලාභ වශයෙන් බෙදා හරින ප්‍රමාණය ලාභාංශ යනුවෙන් හැදින්වේ. සාමාන්‍ය කොටස් සදහා ගෙවන ලාභාංශ ප්‍රමාණය අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලය විසින් තීරණය කරන අතර වරණීය කොටස්වලට හිමි ලාභාංශ ප්‍රමාණය එම වරණීය කොටස් නිකුත් කරන අවස්ථාවේදි ම සදහන් කර ඇත. එහෙත් යම් වර්ෂයකට අදාළ වරණීය ලාභාංශ ගෙවන්නේ ද නැද්ද යන්න අධ්‍යක්ෂකවරුන් විසින් එම වර්ෂයේ දි තීරණය කරයි.

ලාභාංශ ගෙවිය යුත්තේ කොටස් ප්‍රාග්ධනයෙන් නාමික අගය මත ද, කැද වු අගය මත ද ගෙවා නිමි අගය මත ද, යන්න තීරණය කෙරෙන්නේ, සමාගමේ ව්‍යවස්ථාවලිය අනුවය. මේ පිළිබදව ව්‍යවස්ථාවලියේ සදහන් කිරිමක් කර නොමැති නම්, සමාගම් පනතේ “අ” උපලේඛනයට අනුව, එනම් කැදවු ප්‍රාග්ධනය මත ලාභාංශ ගෙවිය යුතුය.