සේවා
 

මෑත කාලයේ ලෝක වෙළද පොළතුළ සේවාවන් විශ්මිත ලෙස වර්ධනය වි ඇත. ශ්‍රි ලංකාවේ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයේ වැඩි නියෝජනයක් ඇත්තේ සේවා අංශය (තෘතියික) තුළය. මෙයට ප්‍රධාන හේතුන් වන්නේ වැඩි වැඩියෙන් සේවාවන් අවශ්‍යවන සංකීර්ණ නිෂ්පාදන විශාල වශයෙන් බිහිවිම, මිනිසුන්ගේ විවේක කාලය වැඩි විම නිසා ගමන්, බිමන් රසාස්වාදන සහ වෙනත් ක්‍රියා කාරකම් ඉහළ යාම, ලෝකයේ ජාතින් අතර සමීප සම්බන්ධතා ගොඩනැගිම යනාදියයි. මේ ප්‍රවනතා නිසා බැංකු, රක්ෂණ, සංනිවේදනය, ප්‍රවාහනය, සංචාර, රසාස්වාදනය පිළිබද විවිධ සේවා කර්මාන්ත වැඩි වැඩියෙන් ඇති වි තිබේ. සේවා පොදුවේ පහත සදහන් අංශ යටතේ වර්ග කෙරේ.



  1. රාජ්‍ය අංශය
  2. ලාභ අපේක්ෂා නොකරන පෞද්ගලික අංශ
  3. ව්‍යාපාර අංශය
  4. නිමවුම් අංශය

සේවාවල ස්භාවය හා ගති ලක්ෂණ


සේවාවක් යනු: එක් පාර්ශවයකින් තවත් පාර්ශවයකට ඉදිරිපත් කළ හැකි ක්‍රියාකාරකමකි. සේවා අවශ්‍යයෙන්ම අස්පෘශය. අයිතියට බලපැමක් සිදු නොවේ.


බැංකුවල මුදල් ගණුදෙණු කිරිම, ගුවන්, මුහුදු , ගොඩබිම් වැනි ප්‍රවාහන සහ සංචාරක කටයුතු, චිත්‍රපට, නාට්‍යය, රූප වාහිනි, ගුවන් විදුලි වැනි රසාස්වාදන‍, කොණ්ඩ මෝස්තර දැමිම පුද්ගල සේවා, මෝටර් රථ අලුත්වැඩියාව සහ ‍නඩත්තු ‍සේවා, නිතිඥ සේවා යනාදි විවිධ ක්ෂේත්‍ර සේවා අලෙවි කිරිමේ යෙදි සිටි. විද්‍යාව හා තාක්ෂණයේ දියුණුව සමග නව නිපයුම් ජනිත විමත් සමග ඒකාබද්ධ වන විවිධ සේවාවන් රැසක් දිනෙන් දින වෙළද පොළට එක්වේ.


සේවාවන්හි ගති ලක්ෂණ කිහිපයක් දැක්විය හැකිය.


1. අස්පාශ්‍යය විම -Intangibility


සේවාවන් මිලදි ගැනිමට පෙර දැකිය නොහැක. විදිය නොහැක. රස බැලිය නොහැක. උදා: ගුවන් සේවාවක් මිලදි ගන්නා මගියෙක් ප්‍රථමයෙන් මිලදි ගන්නේ ගුවන් ප්‍රවේශපත්‍රයකි. ගුවන් ප්‍රවේශපත්‍රය නිකුත් කිරිමෙන් ගුවන් සමාගම පොරොන්දු වන්නේ නිශ්චිත ගුවන් තොටුපලකට ආරක්ෂාකාරිව රැගෙන යන බවයි. එය ගුවන් ටිකට්පත් මිලදි ගැනිමේදි විද්‍යමාන නොවේ.


2. වෙන්කළ නොහැකි විම -Inseparability


භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය කර, ගබඩා කර පසුව මිලදි ගෙන ඉන්පසු පරිභෝජනය කළ හැකිය. එහෙත් සේවා එසේ නොවේ. සේවාවන් සේවා සපයන්ගෙන් වෙන්කර ගත නොහැකිය. උදා:- ආපනශාලාවේ සේවකයා ‍එහි සේවාවේ කොටසකි. ඔහු සපයන ඔහු සහ ගනුදෙනු කරු අතර ඇතිවන සම්බන්ධතාවයක් පමණි. භාණ්ඩයක් මිලදි ගත් විට එම මිලදි ගත් භාණ්ඩය පාරිභෝගිකයාට සිය නිවසට ගෙන යා හැකි වේ. එහෙත් සේවාව එසේ ගෙනයා නොහැක. සේවය සපයන්නා හා පරිභෝජකය‍ා අතර ඇති වන සම්බන්ධතාවක් පමණි.


3. විවිධත්වය -Variability


සේවා සපයන්නේ කවුද? එය සපයන්නේ කොහිද? කවදාද? කෙසේද? යනාදි මත සේවාවේ ගුණත්වය හා ක්‍රියාකාරිත්වය වෙනස් වේ. උදා: එකම වෛද්‍ය සේවාව එය සපයන වෛද්‍යවරයා අනුවත් එය සපයන ආකාරය අනුවත් වෙනස් වේ.


4. ගබඩා කළ නොහැකිවිම -Perish ability


සේවාවක් පසුව විකිණිමට හෝ ගබඩාකර තබා ගත නොහැකිය. සේවාවේ වටිනාකමක් ඇති වන්නේ සේවාව සපයන ඉම තුළය. භාණ්ඩ එසේ නොවේ. එය පසුව විකිණිම සදහා හෝ පසුව පරිහරණය සදහා ගබඩ‍ා කළ හැකිවේ. වෙළද පොළ ඉල්ලුමේ උච්චාවචන වලට මුහුණ දිමට භාණ්ඩ ගබඩා කිරිම තුළින් සැපයුම් කරුට හැකියාවක් තිබේ. එහෙත් සේවා සැපයුම් කරුවන්‍ට එවැනි අවස්ථාවල ගැටළු වලට මුහුණ පෑමට සිදු වේ.


සේවා අලෙවි කරන මිශ්‍රය.


සම්ප්‍රදායික අලෙවිකරණ මිශ්‍රය (4 Ps) භාණ්ඩ අපෙවි කිරීම සදහා හොදින් ක්‍රියාත්මක වුවද සේවා අලෙවි කිරීමේදී 4 Ps පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවේ. ඊට අමතරව තවත් P තුනක් අවශ්‍යය. එය 7 Ps වේ.


සේවාව = Product
මිල = Price
ස්ථානය = Place
ප්‍රවර්ධනය = Promotion


විකුණුම් සේවකයින් (විශේෂඥ සේවක පිරිසක්) = people  ඉදිරිපත් කරන ආකාරය (සේවා සැපයිමේ පරිසරය, වටපිටාව) = physical evidence presentation ක්‍රියාවලිය ‍(සේවාව අනුබද්ධ සේවා) = process

(c) Shilpa Sayura Foundation 2006-2017