නි.ද. සීමාසහිත ඥානදර්ශන සමාගමේ පොත්වලින් 1994.01.01 දිනට වු පහත සදහන් ශේෂ උපුටා ගන්නා ලදි.

රු
මෝටර් රථ ගිණුම - පිරිවැයට 725 000
මෝටර් රථ ක්ෂය වෙන් කිරිම් ගිණුම 315 000

සමාගම 1991.05.31 දින රු 150 000කට මිලට ගන්නා ලද මෝටර් රථයක් 1994.11.30 දින රු 124 000කට විකිණි ය.

මෝටර් රථ සදහා ක්ෂය වශයෙන් පිරිවැයෙන් 10%ක් වාර්ෂික ව වෙන් කෙරේ.

ඉහත සදහන් කළ ගනුදෙනු 1994.12.31 දිනේ අවසන් ගිණුම් වර්ෂයට අදාළ ව ලෙජරයේ සටහන් කරන ආකාරය සලකා බලමු.

මේ ගනුදෙනු ලෙජරයේ සටහන් කිරිමට පෙර ඒවා සම්බන්ධයෙන් කෙරෙන පැහැදිලි කිරිමක් පහත දැක්වේ.

1. වත්කම ඉවත් කිරිමෙන් ලැබු මුදල පොත්වල සටහන් කිරිම

රු
මුදල් පොත .... .... හර 124 000
මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම් ගිණුම බැර 124 000

2. ඉවත් කළ වත්කමේ පිරිවැය, වත්කම ඉවත් කිරිම් ගිණුමට මාරු කිරිම

රු
මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම් ගිණුම හර 150 000
මෝටර් රථ ගිණුම .... .... බැර 150 000

3. ඉවත් කළ වත්කමට අදාළ සමුච්චිත ක්ෂය ගණනය කිරිම සහ එය වත්කම ඉවත් කිරිම් ගිණුමට මාරු කිරිම

රු
1995.05.31 සිට 1991.12.31 තෙක් මාස 07 සදහා 150 000 × 10 × 7 = 8 750
100 12

1992.01.01 සිට 1992.12.31 තෙක් මාස 12 සදහා - 150 000 × 10 = 15 000
100

1993.01.01 සිට 1993.12.31 තෙක් මාස 12 සදහා - 150 000 × 10 = 15 000
100

1994.01.01 සිට 1994.11.30 තෙක් මාස 11 සදහා 150 000 × 10× 11 = 13 750
100 12
මෝටර් රථය විකුණන දින තෙක් සමුච්චිතක්ෂය 52 500

ඉහත දැක්වු ගණනය කිරිම් අනුව, ඉවත් කළ මෝටර් රථයට අදාළ ක්ෂය:

රු
මෝටර් රථ ක්ෂය වෙන් කිරිම් ගිණුම .... ..... හර 52 500
මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම් ගිණුම .... ... ..... බැර 52 500

4. වත්කම ඉවත් කිරිමේ දි ඇති වු ලාභය හෝ අලාභය

පිරිවැය, රු 150 000ක් වු මෝටර් රථය විකුණු දින තෙක් ක්ෂය කර ඇති ප්‍රමාණය රු 52 000ක් වන අතර එදිනට එහි ශුද්ධ අගය රු 97 500ක් වේ. එහෙයින් මේ මෝටර් රථය රු 124 000කට විකිණිමෙන් රු 26 500ක ලාභයක් සමාගමට උපලබ්ධ වි ඇත. ඒ ප්‍රමාණය, ලාභයක් ලෙස ලාභලාභ ගිණුමට මාරු කළ යුතුය.

රු
මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම් ගිණුම .... .... .... හර 26 500
ලාභලාභ ගිණුම .... ..... .... .... ... බැර 26 500

5. මෝටර් රථ සදහා වාර්ෂික ක්ෂය

මේ ප්‍රමාණය ප්‍රධාන වශයෙන් වටිනාකම් දෙකකින් සමන්විත වේ.

(අ) ඉවත් කරන ලද මොටර් රථය සදහා ඉවත් කළ දිනය දක්වා වු ක්ෂය

රු
150 000 × 10 × 11 = 13 750
100 12

(ආ) ඉතිරි ව ඇති මෝටර් රථ සදහා ක්ෂය

රු
(725 000 – 150 000) × 10 = 57 500
100
වර්ෂය සදහා ක්ෂය 71 250

ගිණුම්වල සටහන් කළ යුත්තේ පහත සදහන් ආකාරයට ය.

රු
මෝටර් රථ ක්ෂය ගිණුම .... .... .... හර 71 250
මෝටර් රථ ක්ෂය වෙන් කිරිම් ගිණුම .. බැර 71 250
ලාභලාභ ගිණුම ... .... .... ..... .... හර 71 250
මෝටර් රථ ක්ෂය ගිණුම ... .... ..... බැර 71 250

මෝටර් රථ ගිණුම

1994.01.01

ශේෂය ශේෂය ඉ/ගෙ

රු 725 000 725 000 575 000

1994.11.30 1994.12.31

මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම ශේෂය ප/ගෙ

රු 150 000 575 000 725 000

මෝටර් රථ ක්ෂය වෙන් කිරිම් ගිණුම

1994.11.30 1994.12.31

මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම ක්ෂය ප/ගෙ

රු 52 500 333 750 386 250

1994.01.01 1994.12.31 1995.01.01

ශේෂය මෝටර් රථ ක්ෂය ශේෂය ඉ/ගෙ

රු 315 000 71 250 386 250 333 750

මෝටර් රථ ක්ෂය ගිණුම

1994.12.31

මෝටර් රථ ක්ෂය වෙන් කිරිම

රු 71 250

1994.12.31

ලාභලාභ ගිණුම

රු 71 250

මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම් ගිණුම

1994.11.30 1994.12.31

මෝටර් රථ ලාභලාභ ගිණුම

රු 150 000 26 500 176 500

1994.11.30 1994.11.30

මුදල් මෝටර් රථ ක්ෂය වෙන් කිරිම

රු 124 000 52 500 176 500

ලාභලාභ ගිණුම

මෝටර් රථ ක්ෂය

රු 71 250

මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම් ලාභය

රු 26 500

ඉහත දැක්වු නිදසුනෙන් ඥානදර්ශන සමාගම වාර්ෂික ක්ෂය, වත්කම් ගිණුමට සෘජුව ම බැර කරත් නම් ඉහත සදහන් ගනුදෙනු ලෙජර් ගිණුම්වල සටහන් කරන ආකාරය සලකා බලමු.

මේ ක්‍රමය අනුව වාර්ෂික ක්ෂය, ක්ෂය වෙන් කිරිම් ගිණුමට බැර කිරිම වෙනුවට වත්කම් ගිණුමට බැර වන හෙයින් 1994.01.01 දිනට මෝටර් රථ ගිණුමේ ශේෂය රු 410 000ක් වේ.

මෝටර් රථ ගිණුම

1994.01.01 1994.01.01

ශේෂය ශේෂය

රු 410 000 410 000 241 250

1994.11.30 1994.12.31

මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම් මෝටර් රථ ක්ෂය ශේෂය ප/ගෙ

රු 97 500 71 250 241 250 410 000

මෝටර් රථ ක්ෂය ගිණුම

1994.12.31

මෝටර් රථ

රු 71 250

1994.12.31

ලාභලාභ ගිණුම

රු 71 250

මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම් ගිණුම

1994.11.30 1994.12.31

රු මෝටර් රථ ලාභලාභ ගිණුම

97 500 26 500 124 000

1994.11.30

මුදල්

රු 124 000 124 000

ලාභලාභ ගිණුම

මෝටර් රථ ක්ෂය

රු 71 250

මෝටර් රථ ඉවත් කිරිම් ලාභය

රු 26 500

නි.ද.2

සීමාසහිත ලංකා සම්පත් සමාගමේ යන්ත්‍ර ගිණුම පිළිබද පසුගිය වර්ෂ කීපයේ තොරතුරු පහත දැක්වේ.

යන්ත්‍ර අංකය	මිලට ගත්දිනය	පිරිවැය	විකුණුම් දිනය	විකුණුම් අගය
එම් 01 එම් 02 එම් 03 එම් 04	... .... 1994.04.01 ... .... 1992.07.01 ... .... 1992.07.01 ... .... 1994.09.30	රු 50 000 80 000 120 000 100 000	1993.06.30 -------- 1994.09.30 ---------	රු 20 000 --------- 100 000 ----------

සමාගමේ යන්ත්‍ර ක්ෂය කරන්නේ වර්ෂයකට 12.5% බැගින් සරල මාර්ග ක්‍රමය මත ය. සමාගමේ ගිණුම් කාලච්ඡේදය අප්‍රේල් 01 දින සිට මාර්තු 31 දින තෙක් වේ.

1994.04.01 දින සිට 1995.03.31 තෙක් සිදු වු මේ ගනුදෙනු සම්පත් සමාගමේ පොත්වල සටහන් කෙරෙන ආකාරය සලකා බලමු.

පෙර වැඩ
සටහන (1) ----- 1991/92 වර්ෂයට සදහා ක්ෂය ගණනය කිරිම
යන්ත්‍ර පිරිවැය කාලය ක්ෂය
අංකය රු රු
එම් 01 50 000 මාස 12 (1991.04.01 සිට 1992.03.31) 6 250

සටහන (2) ----- 1992/93 වර්ෂය සදහා ක්ෂය ගණනය කිරිම
රු රු
එම් 01 50 000 මාස 12 (1992.04.01 සිට 1993.03.31) 6 250
එම් 02 80 000 මාස 09 (1992.07.01 සිට 1993.03.31) 7 500
එම් 03 120 000 මාස 09 (1992.07.01 සිට 1993.03.31) 11 250
25 000

සටහන (3) ----- 1993/94 වර්ෂය සදහා ක්ෂය ගණනය කිරිම
රු රු
එම් 01 50 000 මාස 03 (1993.04.01 සිට 1993.06.30) 1 562
එම් 02 80 000 මාස 12 (1993.04.01 සිට 1994.03.31) 10 000
එම් 03 120 000 මාස 12(1993.04.01 සිට 1994.03.31) 15 000
26 562

සටහන (4) ----- 1994/95 වර්ෂය සදහා ක්ෂය ගණනය කිරිම
රු රු
එම් 02 80 000 මාස 12 (1994.04.01 සිට 1995.03.31) 10 000
එම් 03 120 000 මාස 06 (1994.04.01 සිට 1994.09.30) 7 500
එම් 04 100 000 මාස 06 (1994.09.30 සිට 1995.03.31) 6 250
23 750

ඉවත් කළ යන්ත්‍ර සදහා සමුච්චිත ක්ෂය
සටහන (5) ----- 1993.04.30 දින ඉවත් කළ එම් 1 යන්ත්‍රය සදහා
1991.04.01 ---- 1992.03.31 තෙක් මාස 12
1992.04.01 ---- 1993.03.31 තෙක් මාස 12
1993.04.01 ---- 1993.06.30 තෙක් මාස 03
27

මුළු ක්ෂය - 50 000 × 12.5 × 27 = රු 14 062

1. 12

සටහන (6) 1994.09.30 දින ඉවත් කළ එම් 3 යන්ත්‍රය සදහා
1992.07.01 ---- 1993.03.31 තෙක් මාස 09
1993.04.01 ---- 1994.03.31 තෙක් මාස 12
1994.04.01 ---- 1994.09.30 තෙක් මාස 06
27

මුළු ක්ෂය = 120 000 × 12.5 × 27 = රු 33 750

1. 12

යන්‍ත්‍ර ගිණුම

1994.04.01 1992.04.01 1992.07.01 1993.04.01 1994.04.01 1994.09.30 1995.04.01

මුදල් (එම් 1) ශේෂය ඉ/ගෙ මුදල් (එම් 2) මුදල් (එම් 3) ශේෂය ඉ/ගෙ ශේෂය ඉ/ගෙ මුදල් (එම් 4) ශේෂය ඉ/ගෙ

රු 50 000 50 000 80 000 120 000 250 000 250 000 250 000 200 000 100 000 300 000 180 000

1992.03.31 1993.03.31 1993.06.30 1994.03.31 1994.09.30 1995.03.31

ශේෂය ප/ගෙ ශේෂය ප/ගෙ යන්ත්‍ර ඉවත් කිරිම් (එම් 1 ) ශේෂය ප/ගෙ යන්ත්‍ර ඉවත් කිරිම් (එම් 3) ශේෂය ප/ගෙ

රු 50 000 250 000 250 000 50 000 200 000 250 000 120 000 180 000 300 000

යන්ත්‍ර ක්ෂය වෙන් කිරිම් ගිණුම

1992.02.31 1993.03.31 1993.06.30 1994.03.31 1994.09.30 1995.03.31

ශේෂය ප/ගෙ ශේෂය ප/ගෙ යන්ත්‍ර ඉවත් කිරිම් ශේෂය ප/ගෙ යන්ත්‍ර ඉවත් කිරිම් ශේෂය ප/ගෙ

රු 6 250 31 250 31 250 14 062 43 750 57 812 33 750 33 750 67 500

1992.03.31 1992.04.01 1993.03.31 1993.04.01 1994.03.31 1994.04.01 1995.03.31 1995.04.01

යන්ත්‍ර ක්ෂය (සටහන 1) ශේෂය ඉ/ගෙ යන්ත්‍ර ක්ෂය (සටහන 2) ශේෂය ඉ/ගෙ යන්ත්‍ර ක්ෂය (සටහන 3) ශේෂය ඉ/ගෙ යන්ත්‍ර ක්ෂය (සටහන 4) ශේෂය ඉ/ගෙ

රු 6 250 6 250 25 000 31 250 31 250 26 562 57 812 43 750 23 750 67 500 33 750

යන්ත්‍ර ඉවත් කිරිම් ගිණුම

1993.06.30 1994.09.30 1995.03.31

යන්ත්‍ර යන්ත්‍ර ලාභලාභ ගිණුම (ලාභය)

රු 50 000 50 000 120 000 13 750 133 750

1993.06.30 1993.06.30 1994.03.31 1994.09.30

යන්ත්‍ර ක්ෂය වෙන් කිරිම් (සටහන 5) මුදල් ලාභලාභ ගිණුම (අලාභය) යන්ත්‍ර ක්ෂය වෙන් කිරිම් (සටහන 6) මුදල්

රු 14 062 20 000 15 938 50 00 33 750 100 000 133 750

යන්ත්‍ර ක්ෂය ගිණුම

1992.03.31 1993.03.31 1994.03.31 1995.03.31

යන්ත්‍ර ක්ෂය වෙන් කිරිම් යන්ත්‍ර ක්ෂය වෙන් කිරිම් යන්ත්‍ර ක්ෂය වෙන් කිරිම් යන්ත්‍ර ක්ෂය වෙන් කිරිම්

රු 6 250 25 000 26 562 23 750

1992.03.31 1993.03.31 1994.03.31 1995.03.31

ලාභලාභ ගිණුම ලාභලාභ ගිණුම ලාභලාභ ගිණුම ලාභලාභ ගිණුම

රු 6 250 25 000 26 562 23 750

මුල්‍ය ප්‍රකාශ සකස් කිරිමේ දි ක්ෂය සම්බන්ධයෙන් කළ යුතු හෙළිදරව් කිරිම්

ව්‍යාපාරයක වත්කම් ක්ෂය කිරිමට භාජන කර තිබේ නම් එහි මුල්‍ය ප්‍රකාශ සකස් කිරිමේ දි ක්ෂය සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකා ගිණුම්කරණ ප්‍රමිති 8 අනුව පහත සදහන් තොරතුරු හෙළිදරව් කළ යුතු ය.

1. ක්ෂය කිරිමේ දි භාවිත කළ ක්‍රම
2. යොදා ගත් ක්ෂය අනුව අනුපාතික හෝ වත්කම්වල ඵලදායි ජීව කාල
3. වර්ෂය තුළකපා හල ක්ෂය
4. සමුච්චිත ක්ෂය වෙන් කිරිම් ගිණුමේ වෙනස් වීම්, එනම් ඒ ගිණුමේ ආරම්භක ශේෂය, වර්ෂය තුළ කළ එක් කිරිම් හා ඉවත් කිරිම් සහ අවසාන ශේෂය