බ්‍රහස්පති
 


විශ්කමිභය කි.මී. 142,984

ස්කන්ධය කි.ග්‍රෑ. 1.900e27

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ පස් වෙනුවට පිහිටි ග්‍රහයා වන බ්‍රහස්පති ග්‍රහයා , සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ විශාලතම ග්‍රහයාය. දීප්තියෙන් හතර වැනි ස්ථානය ගන්නා නමුත් සමහර අවස්ථාවල අඟහරු ග්‍රහයා බ්‍රහස්පතිට වැඩිය දීප්තිමත්ව දිස්වෙයි.

අනකුත් සියලුම ග්‍රහයන් ගේ එකතුවටත් වැඩිය 2.5 ගුණයකින් බ්‍රහස්පති විශාල ය. පෘතුවියට වඩා 318 ගුණයකින් විශාලය. එහි පවතින ගුරුත්වාකර්ශණය නිසා අවට ඇති ග්‍රාහක කැබලි විශාල ප්‍රමාණයක් ඒ වෙත ඇද ගැනීම නිසා ඒ වටා ග්‍රාහක වලින් සමන්විත වලල්ලක් සෑදී ඇති ආකාරය දැක ගත හැක.



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
සොයා ගෙන ඇති ආකාරයට බ්‍රහස්පති වසරකට මිලි මීටර් කිහිපයකින් හැකිලීමකට ලක්වේ. ඒ අනුව ග්‍රහයා ආරමිභයේ දී තිබුනු ප්‍රමානයට වඩා අද වන විට ප්‍රමාණයෙන් තරමක් කුඩා ය.


භ්‍රමණය වීම සඳහා අඩුම කාළයක් ගන්නා ග්‍රහයා ලෙස ද හඳින්විය හැක. එය පැය 10 ක තරමි කාළයකි. ඒ අනුව දුරදක්නයකින් බ්‍රහස්පති අධ්‍යනය කරන කෙනකෙුට එහි භ්‍රමණය වීම පහසුවෙන් අධ්‍යනය කල හැක.


බ්‍රහස්පති සෑම අවස්ථාවකම වළාවකින් වැසී පවතී. මෙම වළාව සැකසී ඇත්තේ ඇමෝනියා (ammonia) සහ ඇමෝනියමි හයිඩ්‍රෝසල්පයිඩි (ammonium hydrosulphide) වලිනි.



වර්ෂ 1610 දී ගැලීලියෝ ගැලිලි විසින් බ්‍රහස්පති වටා කැරකැවෙන චන්ද්‍රයන් 4 ක්  සොයා ගන්නා ලදි. එම චන්ද්‍රයන් ලෝ (Io) , යුරෝපා (Europa), ගැනිමේඩා (Ganymede)සහ කැලිස්ටෝ (Callisto) ලෙස නමි කරන ලදි. අද මේවා ගැලීලියෝ චන්ද්‍රයන් ලෙස හඳුන්වයි.
ඉන් පසුව 1892 දී ඊ.ඊ. බර්නාඩි (E. E. Barnard) විසින් පස් වෙනි චන්ද්‍රයා සොයා ගන්නා ලදි. එය පසුව මල්තියා (Amalthea) ලෙස නමි කරන ලදි.
 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

බ්‍රහස්පති ට ඇත්තේ සාමාන්‍යයෙන් කුඩා ශෛලමය ඝර්භයකි. එය වැසී ඇත්තේ ලෝහමය හයිඩ්‍රජන් ( metallic hydrogen)වලින්ය. එය වැසී ඇත්තේ දියරමය හයිඩ්‍රජන් (liquid hydrogen) වලින්ය.එම දියරමය හයිඩ්‍රජන් වැස්ම ද වායුමය හයිඩ්‍රජන් (gaseous hydrogen) වලින් වැසී ඇත. මෙම පඨලයන් අතර සීමාවන් සලකුණු වී නොමැත. එය ක්‍රමයෙන් වෙනස්වන තත්වයක් පමණකි.

 

බ්‍රහස්පති ගේ වායුගෝලය සකස් වී අැත්තේ 90% හයිඩ්‍රජන් (hydrogen) 10% හීලියමි වලින්ය.

 

බ්‍රහස්පති මත නොනැවතී ඇතිවන විශාල වාසුලියක් ඇත. මෙය පිහටා ඇත්තේ බ්‍රහස්පතිගේ සමක රේඛාවට අංශ 22 දකුණු පසට වන්නටය. මෙය අවුරුදු 340 පමණ සිට මේ ආකාරයට පවතී. මෙය පෘතූවියේ සිට දුරදක්මයකින් දැක ගැනීමට හැකි වන තරමි විශාල වාසුලියකි. මෙය ප්‍රථමවරට සොයා ගගන්නා ලද්දේ වර්ෂ 1665 දී කැසිනි (Cassini)විසින්ය.

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

බ්‍රහස්පති පිළිබඳව අධ්‍යනය කිරීමේදී එය වටා පවතින දුමාරය පිළීබඳවද දැන සිටීම වැදගගත්වේ. එය කි.මී.20 000 පමණ ඝන වන අතර , කි.මී.22 800 ක් පළළ වෙයි. මෙය සකස් වී ඇත්තේ අභ්‍යවකාශයේ පවතින ග්‍රාහක , දූවිලි ආධිය එකතු වීමෙනි.

 


 

 

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

බ්‍රහස්පති මත පෘතුවියේ මෙන් ජීවීන් ඇති වීමට කිසිම අවස්ථාවක් නැතිබව සිදු කර ඇති පරීක්ෂණ වලින් තහවුරු වී තිබේ.

(c) Shilpa Sayura Foundation 2006-2017